Samen werken aan diergezondheid

De Friese dierenarts Johannes Plet moet ze begin vorige eeuw tijdens zijn bezoeken aan rundveehouders veel hebben gezien: de houten huisjes met glazen deuren op boerenerven. In deze zogenaamde tbc-huisjes liggen zieke kinderen soms maandenlang te kuren. Plet komt vaak bij boeren in de wei en in de stallen om zieke dieren te behandelen. Een derde van alle bedrijven kampt in die tijd met rundertuberculose. Boeren zien niet alleen hun melkproductie teruglopen en hun koeien aan de ziekte overlijden, de bacterie slaat bovendien geregeld over naar het woonhuis. En tuberculose is niet de enige zorg voor veehouders in die periode. Door de ziekte van Bang (abortus bang) verwerpen op veel bedrijven in één of twee jaar tijd vrijwel alle drachtige dieren. In golven van vijf tot zeven jaar worden veehouders ook nog eens geteisterd door het uiterst besmettelijke mond-en-klauwzeer (MKZ).

Vreemd is het dan ook niet dat Friese veehouders hun krachten bundelen om zich te weren tegen deze dierziekten. Dierenarts Plet zit aan tafel als de boeren van het Fries Rundvee Stamboek besluiten veearts Anne Veenbaas per 1 januari 1918 te benoemen als hygiëneconsulent ‘die in overleg met practiserende veeartsen en veehouders de noodzakelijke maatregelen zou aangeven’. Een jaar later in 1919 mondt dit boereninitiatief uit in de oprichting van de Gezondheidsdienst voor Dieren in Friesland, met Veenbaas als eerste directeur.

Pas als kort na de Tweede Wereldoorlog ook gezondheidsdiensten in andere provincies het levenslicht zien, komt de landelijke aanpak van runder-tbc op gang. Na de succesvolle tuberculosebestrijding besluit de rundveehouderij eveneens gezamenlijk MKZ aan te pakken; in 1955 doen alle veehouders mee aan een vaccinatieprogramma. In de jaren ’60 en ’70 sluiten de varkens-, pluimvee- en hippische sector zich aan en komen de gezondheidsdiensten met steeds meer en betere preventieprogramma’s.

Hoe mooi zouden Johannes Plet en Anne Veenbaas het hebben gevonden dat in 1995 de provinciale gezondheidsdiensten fuseerden in één landelijke Gezondheidsdienst voor Dieren (GD), gevestigd in Deventer? Nog steeds vormt hun pionierswerk in Friesland de kern van wat GD tegenwoordig door heel het land – van Texel tot Zuid-Limburg en van Zeeuws-Vlaanderen tot Oost-Groningen – doet. Plet en Veenbaas kenden de Friese veehouders, en zij hen. Dat is nu niet anders: samen met alle dierhouders, dierenartsen, overheden en het bedrijfsleven werken we aan diergezondheid. Het accent is verschoven van het bestrijden van ziekten naar het verbeteren van de diergezondheid. Maar het belang van het dier, de dierhouder en de samenleving staan nog altijd voorop. Want net als een eeuw geleden zijn gezondheid van dier en mens nauw met elkaar verweven. In een globaliserende wereld met een groeiende markt wordt een veilige, gezonde, diervriendelijke en duurzame voedselproductie bovendien met de dag actueler.

Hun drijfveren mogen hetzelfde zijn – samen werken aan diergezondheid – dierenartsen Plet en Veenbaas zouden vol jaloezie kijken naar de mogelijkheden die hun opvolgers inmiddels hebben om diagnoses te stellen en preventieprogramma’s te schrijven. GD heeft een omvangrijke onderzoeksafdeling opgebouwd en beschikt over een van de grootste en innovatiefste hightech veterinaire laboratoria ter wereld, ISO-gecertificeerd bovendien. Voor alle diersoorten samen – koeien, varkens, pluimvee, schapen en geiten, paarden en gezelschapsdieren – doen we jaarlijks meer dan vier miljoen lab-bepalingen. We onderzoeken monsters van melk, bloed, mest en water op de aanwezigheid van ziekteverwekkers en onze pathologen verrichten sectie op gestorven dieren om de doodsoorzaak te kunnen vaststellen. Testresultaten voorzien van een GD-logo zijn van grote waarde. Ze zijn synoniem aan betrouwbaarheid: dierenartsen en dierhouders vertrouwen op de resultaten die ze via GD krijgen, vroeger en nu.